het Wil jij ook niets missen van deze verhalen en artikelen?! Klik HIER om Kids&Kurken op Instagram en HIER om ons op Facebook te volgen
Ik geef les in de tweede klas van een middelbare school
Niet op een gymnasium of een dure particuliere school, maar gewoon op een openbare school in een middelgrote stad. Mavo, havo, een paar vwo-klassen. Ik geef Nederlands. En ik hou van mijn vak. Maar eerlijk is eerlijk: vorig jaar had ik een klas waar ik bijna op leegliep. Niet vanwege de stof, niet vanwege het rooster, maar vanwege de sfeer. Klas 2A. Twintig leerlingen waarvan er zeker acht stelselmatig niet luisterden, drie die de boel opstookten en nog eens vijf die zich wegcijferden en bijna onzichtbaar werden. Ik weet nog dat ik op een donderdagochtend, tijdens het nakijken van hun werkstukken, letterlijk dacht: Ik weet het niet meer. En toen veranderde alles. Door één regel.
De eerste maanden met 2A waren zwaar
Er werd gepraat terwijl ik uitleg gaf. Er werden tassen expres omver gegooid. Meiden die elkaar de ogen uitkeken, jongens die expres hun boek waren ‘vergeten’ of luidruchtig met stoelen sleepten. Maar wat me het meest opviel? Het gemopper.
“Waarom mag ik niet even naar het toilet?”
“Waarom krijgen we geen muziek aan tijdens het werken?”
“Waarom mogen we niet gewoon zélf weten met wie we samenwerken?”
En steeds vaker hoorde ik: “Jij zegt altijd nee.”
In het begin voelde ik me aangevallen. Ik verdedigde me. Legde uit waarom iets niet kon. Dat het te druk zou worden. Dat ik geen uitzonderingen kon maken. Dat we ons aan de regels moesten houden. Maar het hielp niks. Sterker nog: ik voelde hoe de sfeer tussen mij en de klas steeds slechter werd.
Dinsdag het zevende uur
Laatste les van de dag. Iedereen moe. Ook ik. Een leerling vroeg of ze samen met haar vriendin een presentatie mocht maken, ook al stonden ze niet op de lijst als duo. Ik zei: “Nee, we houden het bij de indeling.” Ze gooide haar pen neer. Zei luid: “Altijd nee.” Ik haalde adem. Wilde uitleggen waarom. Maar een jongen uit de klas – Luca – zei: “U bent gewoon tegen alles wat leuk is.” En daar stond ik. In mijn nette blouse, m’n stem al half schor, met twintig pubers die zuchtend en oogrollend hun boeken openden. Ik voelde me niet meer docent. Ik voelde me politieagent. En ik dacht: Als dit zo doorgaat, haak ik af. En zij ook.
Een gesprek met mezelf
Thuis dacht na over wat ik wilde. Wat mijn rol eigenlijk was. Ik wilde geen clown zijn. Geen alles-is-goed-docent. Maar ik wilde óók niet degene zijn die elke vorm van initiatief platwalst met regeltjes. Ik pakte een kladblok. Schreef erboven: “Wat zou ik zelf willen als ik 13 was?” Daaronder schreef ik:
– Gehoord worden
– Niet alles hoeven uitleggen
– Soms gewoon iets zelf mogen bepalen
– Niet meteen een nee
En toen bedacht ik iets. Wat als ik één regel veranderde?
De nieuwe regel
De volgende dag schreef ik het op het bord. Groot.
“Ik zeg ja – tenzij er een goede reden is om nee te zeggen.”
De klas kwam binnen, lacherig zoals altijd. Tassen op de tafels, jassen nog aan. “Wat is dat?” vroeg iemand. “Iets nieuws,” zei ik. “Vanaf vandaag werk ik zo. Jullie vragen iets, ik ga uit van ja. Tenzij er echt een reden is om nee te zeggen.” Ze keken me aan alsof ik net had gezegd dat we voortaan alleen nog maar buiten les zouden krijgen met ijsjes in de hand. “Dus als ik nu vraag of ik m’n presentatie met Imani mag doen?” vroeg datzelfde meisje. Ik knikte. “Dan zeg ik ja. Tenzij jullie samen drie keer niets inleveren.” Gelach. Ongeloof. Verwarring. Maar ook… interesse.
De eerste weken
De sfeer veranderde niet meteen. Maar er kwam iets los. De leerlingen begonnen meer te vragen. Vaker op een redelijke toon. Ik merkte dat als ik vaker ja zei, zij me ook vaker iets gunden. Ze vroegen of ze een eigen werkvorm mochten kiezen voor een opdracht.
Of ze buiten een interview mochten doen. Of ze zelf een boek mochten uitkiezen, buiten de lijst om. En ik zei ja. Vaak. Soms was het chaotisch. Niet alles liep soepel. Maar ik zag iets gebeuren wat ik al maanden miste: betrokkenheid.
De keer dat het uit de hand liep
Halverwege het schooljaar wilden een paar jongens hun presentatie in de vorm van een sketch doen. Ze vroegen het netjes. Ik zei ja. Op de dag zelf liep het uit. De sketch was flauw, rommelig. Er werd gegiecheld, en iemand maakte een vervelende opmerking die echt niet kon. Ik was woedend. Niet omdat het niet perfect was, maar omdat ze mijn vertrouwen schaadden. Ik heb de les stilgelegd. “Ik geef jullie ruimte. Maar ruimte is geen vrijkaartje om anderen belachelijk te maken,” zei ik. Ze waren stil. En daarna… boden ze hun excuses aan. Echt. Zonder dat ik erom vroeg.
Wat ik terugkreeg
Ik kreeg verslagen met creatieve vormen. Boekbesprekingen met liedjes, podcasts, video’s. Ik kreeg leerlingen die bleven hangen na de les om te vragen of ik feedback wilde geven. Ik kreeg grapjes, maar óók respect. Luca – die eerst zei dat ik alles wat leuk was verbood, schreef aan het eind van het jaar in zijn evaluatie: “U bent de enige docent bij wie ik echt het gevoel heb dat u naar ons luistert.” Ik las het en moest bijna huilen.
Wat het me leerde
Nee zeggen is makkelijk. Ja zeggen is spannend. Maar als je altijd nee zegt, krijg je ook nee terug. Nee-energie. Nee-houdingen.
Pubers haken razendsnel af als ze zich niet serieus genomen voelen. En ja: ik ben nog steeds duidelijk. Er zijn grenzen. Maar als je een klas vertrouwen geeft, dan gaan de meeste leerlingen daar respectvol mee om. Echt. Ik weet niet of dit op elke school werkt. Of in elke klas. Maar ik weet wel dat klas 2A niet meer de klas was die me leegzoog. Ze werden een groep met wie ik lachte, leerde, soms worstelde, maar altijd weer verder kwam. Ik hoop dat dit andere docenten inspireert.
DOCENTE LOES
Heb veel respect voor alle leerkrachten.
Wat goed Loes dat je het bijltje er niet bij hebt neergegooid. ik spreek uit ervaring, want ook ik was vele jaren docent Nederlands. Net als jij heb ik in het begin momenten gehad waarop ik dacht: Ik kap, want dit is niet vol te houden. Ook ik kwam erachter dat alles draait om wederzijds respect. Ik ben van de generatie waarin het nog niet zo gebruikelijk was om leerlingen op de manier inspraak te geven zoals jij dat deed, maar ik kwam erachter dat het inderdaad zó werkt. Respect kan niet van één kant komen. Uiteindelijk ben ik na mijn pensioen vier keer teruggevraagd (wegens het docententekort) en heb ik met veel plezier (zelfs in coronatijd) doorgewerkt, totdat ik ruim boven de 70 was. Heel veel werkplezier en succes gewenst!
zo knap om les te geven
Wat een moedig besluit om het zo aan te pakken. Chapeau! Mijn man had die manier van werken ook. Hij gaf les op een montessorischool. 37 jaar lang stond hij voor de klas. Na zijn pensioen hielden de leerlingen contact met hem. Ze kwamen op bezoek en ze vertelden hem hoe belangrijk juist mijn man was geweest voor hun persoonlijke ontwikkeling. Ook na zijn loopbaan kwamen de leerlingen advies vragen. Hij ervaarde dat als bevestiging dat hij de goede keuze had gemaakt. Helaas is mijn man overleden. Ik heb nog steeds contact met zijn oud leerlingen. Het gaat uiteindelijk niet om Duitse sterke werkwoorden, maar om het begeleiden van kinderen die zelfstandig en verstandig hun weg in het leven kunnen vinden. Van dat soort mensen hebben we er nog maar weinig in Nederland. Echt zonde.
dit is zo waar en iets wat ik altijd heb gemist op het voortgezet onderwijs. Ik heb voornamelijk met passieloze leraren te maken gehad. Leraren die niet naar het individu keken, maar alleen maar de leerstof projecteerde.
Loes well done.
Laat je niet ontmoedigen door sommige negatieve reacties 👍
Deze kinderen leren naar mijn mening dat de wereld om hun draait zowel thuis als op school. Het moet altijd vooral leuk zijn en als het op werken of je inzetten voor iets waar je niet zoveel zin in hebt gaat haken we af. Ze missen daarmee belangrijke levenslessen naar mijn mening namelijk je bent onderdeel van de maatschappij en daarin moet je je meestal aan de meerderheid aanpassen of het gezag. In dit geval had het gezag van mw. Loes moeten komen leuk of niet leuk dat is dan jammer. De verkeersregels staan ook niet ter discussie dan wordt het een chaos op de weg dat is ook gezag.
Je mist het punt Anita 🙏
Beste opa Eef ik mis het punt denk ik niet er zijn verschillende manieren van lesgeven dat snap ik best. Dat de juf daar keuzes uit maakt snap ik ook. Wat ik alleen niet snap is dat dit op deze manier met de klas wordt gecommuniceerd. Je kunt ook zonder dit rechtstreeks te zeggen de verandering geleidelijk invoeren. Voordeel is naar mijn idee dat je dan op de lange duur geen verwende nesten creëert. Ik loop er in mijn werk dagelijks tegenaan dat de jongere generatie naar mijn mening geen ruggengraat heeft en vooral zichzelf belangrijk vindt. Door constant hun “eisen”, wensen of verlangens prioriteit te geven en dit ook te benoemen geven wij hun het idee dat de wereld om hun draait. Als we ze dit jong leren dat dit niet zo is weten ze als ze ouder zijn dat ze zich soms moeten aanpassen. Naar mijn mening dus niet “ja, mits” maar een “misschien mits” maar dan alleen in het hoofd van de docent. Alles te weten maakt niet gelukkig.
Hartelijke groet,
Anita
pfff, je mist de hele essentie. er zijn nog steeds regels en kaders waar iedereen binnen moet blijven, er wordt alleen na de omslag veel meer ruimte gegeven, net als in het leven.
Dat is uw mening inderdaad en ik zie het anders.:-)
We zijn als mensen en als maatschappij steeds in evolutie en – volgens mij – zijn we nu op een punt gekomen waar de visie die jij en nog vele mensen met jou hebben, wordt ingehaald door een andere visie. Namelijk dat wij net door onszelf als het centrum (van ons leven, van de wereld) te zien en dat ook te zien en respecteren bij een ander, een volgende stap in onze evolutie nemen.
En dat een belangrijke levensles van deze 21ste eeuw is dat we uitgenodigd en uitgedaagd worden om te stoppen met ons ‘zomaar’ aan te passen aan de verwachtingen van een ander en de maatschappij. Want we zijn op een punt gekomen dat dit simpelweg niet meer gezond is om te doen, als individu en als samenleving.
Een grote verschuiving, dat wel. Ik geloof dat die positief i, en uiteraard – zoals bij alles – voor- en tegenstanders kent … en dat is oké.
Mijn grootste wens is dat we met z’n allen kunnen zien en aanvaarden dat we momenteel al leven in een realiteit waar deze beide visies op het leven en op de maatschappij bestaan … en een manier vinden om respect te hebben voor die beide visies, wetende dat de ene een reeds langer bestaande visie is (na-oorlogs) en de andere een nieuwere visie is. En niemand kent de toekomst … ik weet ook niet of die nieuwe visie DE nieuwe éénmakende visie is, dat zullen we (en vooral de jongere generaties) wel zien denk ik dan …
Ik wens je een fijne dag verder!
Mag wel even vermeld worden of ze les geeft aan klassen met alleen nog maar allochtonen, is wel heel relevant voor het verhaal. Je zal maar alleen maar les geven aan Turken en Marrokanen. Schrijf daar maar eens wat over.
Hoeveel Turken of Marokkanen kent u die Luca heten? Het is een openbare school in een middelgrote stad; ik vermoed zomaar dat het een gemêleerde griep is.
Precies!! Kan ik een boek over schrijven. Zonder te discrimineren! Ga daar als vrouwelijke (en mannelijke) docent maar eens voor staan. Geen hoger salaris of bonus baat…(Almere,Randstad, lerarentekort? Hoe zou dat komen?) Cultuurverschillen? Kijk eerst eens naar het respectloze gedrag.
Krijgt de caissière die bij de supermarkt in de Bijlmer werkt dan ook een bonus of toeslag omdat ze lastige klanten heeft? Wat een kul.
Goed gehandeld. Pubers maken zich groot terwijl hun onzeker zijn. Maar in een groep kunnen hun stoer doen. Soms is een beloning goed. Maar consequent zijn vreet ook wel energie. Wat zelfs een ramp is dat zijn pesterijen wat het sfeer gespannen houd. Ik kan jou een tip geven. Probeer een PAD systeem. PAD staar voor; PROBEER ANDERS TE DENKEN!. Op een website staat alles over deze methode. Me jongste zoon kreeg deze les ook en hij werd hier rustig door
Heel jammer dat jullie mijn tegengeluid niet plaatsen. in tegenstelling tot mevrouw Loes ben ik een docent met bijna 40 jaar ervaring in het middelbaar onderwijs. Ik weet waar ik over praat. Het feit dat Nederland van de Top 5 in de wereld naar de 78e plaats is teruggevallen op de PISA lijsten ligt voornamelijk aan dit soort feminisering: de capitulatie aan de leerlingen door vooral jongere docenten die – net als mevrouw Loes – hun taak niet aankunnen. En geen eisen stellen. Dat is de realiteit. Moraal van jullie verhaal dus: laat je koeieneren door kinderen capituleer, en neem genoegen met niveau verlies. Jammer dat jullie die realiteit willen verbergen voor jullie lezers. Triest.
En net als ik, bent u ook niet meer helemaal can deze tijd,hè? Niet alleen de gezagsverhoudingen zijn sterk veranderd, ook de beschikbaarheid van leerkrachten zoals u ze graag ziet, niet meer wat het ooit was. Al een aardig tijdje niet meer. Kijk, als we de lerarenopleiding nou fuseren met de KMA, en mensen die leerkracht willen worden streng psychologisch keuren voordat ze zelfs maar de voordeur van de opleiding dúrven aan te raken… ja, misschien dan… Uiteraard geven we deze adspirant-docenten ook een gedegen training in ongewapend vechten, iets als Krav Maga of zo. Voelt u waar ik heen wil? Tijdgeest, beste Piet. Vast wel eens van gehoord.
Nee, ik vind het klásse zoals zij het heeft opgelost! Geheel met eigen vindingrijkheid weer zo’n klas voor je terugwinnen! Heel knap.
Tijd voor pensioen Piet 😉
De ’taak’ is onderwijzen hè, niet het drillen van soldaten.
vrijwel mijn hele leven les gehad van vrouwen en ik ben van 1952. dus waar baseert u uw stelling op dat de achteruitgang van het onderwijs komt door feminisering? veranderingen die in het onderwijs zijn ingevoerd, steeds weer, allemaal methoden door mannen bedacht.
het feit dat kinderen niet meer geïnteresseerd zijn in lezen, het zou zo maar kunnen komen door andere ontwikkelingen in de maatschappij.
de landen die bovenaan staan in de door u genoemde lijst toevallig landen die heel egalitair zijn wat betreft man vrouw verhouding. in tegenstelling tot Nederland.
misschien was u wel goed in lesgeven, in onderbouwen van uw argument niet zo.
Wat goes; zelfreflectie, een verbeterplan en een goed resultaat. Geven en nemen.
Dit gedrag van mevrouw Loes uit lijfsbehoud zie je helaas steeds vaker en is de reden waarom het niveau in het Nederlands onderwijssysteem achteruit holt. Docenten capituleren, laten zich door kinderen van 12 de wet voorschrijven en stellen nauwelijks eisen meer. Natuurlijk zal deze docent het leuk houden in de klas als ze die kinderen hun zin geeft en lekker crea-bea leuke dingetjes laat doen. Maar wat leren de kinderen nog? En wat richt deze docent voor ellende aan in de klassen van haar collega’s die wel orde willen houden en eisen stellen? Als leerlingen doorkrijgen dat zij wegkomen met tegen de regels ingaan bij de ene docent, dan gaan ze dat bij anderen ook proberen. Ik denk dat hier een belangrijke taak voor de schoolleiding is weggelegd. Als deze mevrouw haar klassenmanagement niet op orde heeft en dat ook niet durft, dan lijkt me bijscholing op dit gebied nodig. Als ze niet wil optreden, dan kan ze beter een andere baan zoeken. Het onderwijs is er om kinderen iets te leren, niet om haar te faciliteren in het hebben van ’n leuke gezellige tijd met een groep tieners.
Leren kan op allerlei manieren, hè? De eindnormen staan vast, de weg ernaartoe kan variëren. U bent duidelijk van een andere generatie. Gelukkig is uw methode niet de enige methode. Fijne avond.
kijk dit vind ik super en goed van je! Dat je probeert in te beelden wat een 13 jarige wil. hoeft zeker niet altijd want er zijn dingen die moeten maar beter zo.
mooi verhaal! hopelijk wordt dit uw nieuwe normaal