Tijdens mijn dienst op de verloskamers in 2019 gaat mijn telefoon. Ik neem op: ”verloskamers Amsterdam UMC locatie VUMC”. Aan de andere kant van de lijn spreek ik met een verloskundige. Ze is bij een zwangere vrouw thuis. Zij is 39 weken zwanger en voelde haar kindje niet meer bewegen in haar buik. De verloskundige heeft met haar apparaat gezocht naar de hartslag, maar kan deze niet vinden. Ik vertel haar dat ze direct naar de verloskamers mag komen. Ik hang op en moet even slikken, dit is een telefoontje waar je als verpleegkundige voor vreest. Ik licht de arts in en zet direct het echo apparaat klaar op de kamer waar ik de vrouw naar toe laat komen. Het duurt niet lang voordat ze arriveren, samen met de arts staan we klaar op de kamer. Er wordt weinig gesproken en er hangt een emotionele sfeer. We stellen ons voor en de vrouw gaat liggen, zodat we kunnen gaan kijken met de echo. De partner heeft haar hand stevig vast en ze kijken elkaar gespannen aan. Het beeld van een prachtig kindje op de echo, maar dit beeld is stil. Veel te stil. Dat de verloskundige geen hartslag kon vinden klopt. Het kindje is overleden in de buik.

De toekomstige ouders zijn verward, intens verdrietig en staan vol ongeloof te kijken naar het beeld. Onze arts kijkt nog verder naar de echo op eventuele bevindingen. Als verpleegkundige probeer je je professioneel op te stellen. Ik leg mijn hand op haar schouder met tranen in mijn ogen. We beantwoorden de vragen die het stel heeft: “Hoe kan dit gebeuren? Waarom? Wat moet er nu?” Hierna laten we ze even alleen om het te laten inzinken, voordat we informatie geven over wat hen hierna te wachten staat.

Eenmaal de kamer af, breek ik door het verdriet van het stel en het besef dat dit kindje is overleden. Het is zo oneerlijk, je voelt je zo machteloos. Het verlies van een kind is één van de meest ingrijpende soorten verlies waarmee een mens te maken kan krijgen, ook als dit tijdens de zwangerschap gebeurt. Als collega’s steunen we elkaar. Dit is erg belangrijk in ons vak, omdat het soms heel moeilijk is. Na een tijdje gaan we samen weer de kamer op. We vertellen het stel stap voor stap wat er nu gaat gebeuren. Soms is het zo dat zij eerst weer naar huis gaan, voordat we de bevalling zullen gaan opwekken. Dit is natuurlijk in overleg, maar we raden het aan om zo de eerste schok zo goed mogelijk te verwerken in eigen omgeving. Ook heb ik bloed afgenomen om te kijken of daarin aanwijzingen zijn te vinden voor de doodsoorzaak.

De bevalling

Het is niet te voorspellen op welke termijn en of de bevalling spontaan begint. Veelal wordt er in overleg besloten om de bevalling op gang te brengen. Er worden dan prostaglandinetabletten ingebracht. We bieden laagdrempelig pijnstillende middelen aan. Er zijn verschillende middelen om de pijn te verlichten: de ruggenprik, een injectie (prik) in het been of de bil met pethidine of een infuus met Remifentanil. In dit geval kwam mevrouw de volgende dag terug om de bevalling op gang te brengen. Het bevallen van een overleden kindje is emotioneel enorm pijnlijk, hierom is pijn bestrijden tijdens de baring iets wat wij laagdrempelig doen. Zij kreeg een ruggenprik en is uiteindelijk vlot bevallen. Hun kindje, stil geboren. Liggend in de armen van zijn ouders. Een prachtig kindje, helemaal af.

Kennismaken en tegelijkertijd afscheid nemen. Er is geen situatie te bedenken waarbij dit meer speelt dan bij de geboorte van een levenloos kind. Ouders hebben maar weinig tijd om beelden en herinneringen vast te leggen. Wij steunen ouders hierbij. Het zien en vasthouden van een overleden kindje is één van de mogelijkheden om een zo goed en duidelijk mogelijk beeld van een kindje te krijgen. Het kindje heb ik samen met de ouders gewassen en aangekleed. Het pakje dat zorgvuldig was uitgekozen door zijn ouders stond hem prachtig. Ik heb hand en voet afdrukken gemaakt met inkt en in het gips. Hiervan maak ik een gedenkkaartje als ouders dit willen. En ook regelde ik een fotograaf van een stichting. Deze stichting komt op de afdeling foto’s maken van het kindje samen met de ouders. Zo hebben zij voor altijd deze herinnering. Iets tastbaars om altijd naar terug te kijken. Om het afscheid te regelen voor het kindje krijgen de ouders ook ondersteuning van ons. Zo regelen we het dat zij hun kindje mee naar huis kunnen nemen tot de dag van de begrafenis of crematie in samenwerking met uitvaartonderneming.

Het verlies van een stil geboren kindje is een zeer ingrijpende gebeurtenis. De meeste ouders blijken dit verlies na enige tijd goed te verwerken. De laatste jaren is er steeds meer kennis en begrip gekomen voor verdriet rond doodgeboorte. Ouders worden steeds meer aangezet hun gevoelens te uiten. Ook in de begeleiding van ouders is veel veranderd. Daarnaast is er steeds meer en vaker aandacht aan dit onderwerp in de media. Zo krijgen ook mensen die een dergelijk verlies niet meemaakten er meer oog voor. Het verlies van een kindje tekent je leven voor altijd. Je zult het kindje nooit vergeten. Het is belangrijk erop te vertrouwen dat je dit intense verdriet te boven kunt en zult komen. Uiteindelijk krijgt en behoudt het kindje zijn of haar eigen plek binnen je relatie, gezin en leven. Het belangrijkste is dat je steeds je eigen gevoel volgt en je eigen beslissingen neemt.

Helaas horen deze ingrijpende gebeurtenissen ook bij mijn vak als verpleegkundige. Toch is het bijzonder om deze begeleiding te bieden, en ouders te steunen in die situatie.

JANET